Dan oslobođenja Beograda je dan kada treba odati počast herojima Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije i Crvene armije. Oni su, kako piše istoričar Milan Radanović u izvanrednoj studiji Oslobođenje: Beograd, 20. oktobar 1944, proterali „nacističkog okupatora koji je odgovoran za smrt izuzetno velikog broja stanovnika Beograda, ali i brojnih drugih žrtava fašističkog terora sa šireg područja Srbije i Jugoslavije, koji su skončali u beogradskim logorima i na stratištima u okolini grada“.
Ovaj dan je prilika za sećanje na žrtve okupatora i snaga kolaboracije, dan za podsećanje zašto i od čega je Beograd oslobođen. Ali je to istovremeno i dan borbe protiv relativizacije tog oslobođenja, naročito od strane istorijskih revizionista. Oni koji danas omalovažavaju i negiraju oslobodilačku prirodu partizanske borbe u stvari nam prodaju poniženje, kukavičluk, malograđanski kompromis i ćutanje pred leševima, progonima i logorima. Od logora, u stvari nam kažu, nije bio greh zaraditi, okupatore zemlje nije bila izdaja služiti, ali je bila, navodno, strašna greška pobuniti se protiv njih i strašna etička mrlja obračunati se s njima i njihovim pomagačima.
Takvima koji izjednačavaju oslobodioce i okupatore moramo glasno reći: ne. Nema bagatelisanja vrednostima antifašizma. Zato je obeležavanje 20. oktobra u isto vreme slavlje u čast pobede nad fašizmom 1944. godine, i protest protiv relativizacije te pobede.
Međutim, Dan oslobođenja Beograda sadrži još jednu, možda i važniju vrednost te borbe. Važniju, jer je reč o političkoj situaciji u kojoj živimo danas.
Novi fašizam je ponovo započeo rat i napada nas u svim svojim savremenim oblicima. On izliva rasizam i šovinizam po knjigama i ulicama, podiže ponovo žice, ograde i zidove segregacije, koristi palice na drugom i drugačijem, maše zastavama sa kukastim krstovima i urliče o istrebljenju slabijih po neonacističkim klubovima usred Beograda, on ojačava uz pomoć vlasti koja regrutuje policijske batinaše iz organizacija krvi i časti, nacionalnih strojeva i zborova, svih tih povampirenih čudovišta koja su svuda oko nas i dalje, 75 godina otkako smo mislili da smo ih pobedili. Niko od nas nije slobodan dok ta čudovišta ne prestanu da nas ujedaju, dok ne razvlastimo njihove gospodare i sve ih ne vratimo u mračnu rupčagu istorije iz koje su izašli.
Ali takođe niko od nas nije slobodan sve dok i jedan stanovnik Beograda živi bez krova nad glavom, dok i jedna porodica živi u strahu da će je iseliti i da će završiti na ulici, bez ideje gde da ode. Nismo slobodni sve dok izbeglice, siromašne, iseljene, beskućnike, skrivaju od naših pogleda, ograničava im se sloboda kretanja, ukida pravo na dom, zanemaruje njihovo zdravlje, njihovi problemi guraju pod tepih i postaju „ničija briga“. Nismo slobodni dok radnike i radnice u Beogradu iznajmljuju u „agencijskom radu“, kao robove, bez ikakvih prava. Nismo slobodni dok se nazovi investitori, preduzimači i politički ortaci u gradu bogate na zauzimanju naših zajedničkih ulica, parkova, obala, stvarajući budućnost u kojoj možemo jedino da im služimo kao jeftino roblje.
Zato je Dan oslobođenja i protest i proslava, poziv na borbu za Beograd, i svet, u kom niko neće biti gladan i zaboravljen, bez doma i prava, izrabljivan i ponižen. Pa makar morali da u toj borbi udarimo glavom u nebo.
Ivan Velisavljević, član Predsedništva PRL